معرفی کتاب‌هایی درباره ویژگی‌های شخصیتی و تاریخی حضرت فاطمه زهرا (س) | بزرگداشت مقام عشق
هر نویسنده‌ای که در زمینه معارف فاطمی قلم به دست گرفته است، باتوجه‌به توان و علاقه‌ای که داشته، به موضوع خاصی از ویژگی‌ها و ابعاد شخصیت این الگوی کامل الهی پرداخته است.
حسام الدین نجفی | شهرآرانیوز؛ حاج‌شیخ‌عباس قمی، علی شریعتی، سیدجعفر شهیدی، آیت‌ا... مکارم‌شیرازی، سیدمهدی شجاعی، شهید دستغیب و امام موسی‌صدر فقط تعداد اندکی از انبوه نویسندگانی هستند که درباره حضرت فاطمه‌زهرا (س) نوشته‌اند. هر نویسنده‌ای که در زمینه معارف فاطمی قلم به دست گرفته است، باتوجه‌به توان و علاقه‌ای که داشته، به موضوع خاصی از ویژگی‌ها و ابعاد شخصیت این الگوی کامل الهی پرداخته است. بااین‌حال، بخشی از کتاب‌هایی می‌پردازیم که درباره حضرت‌زهرا (س) نوشته شده و در آن به بخشی از صفات یا ویژگی‌های اخلاقی و رفتاری حضرت اشاره شده است؛ زیرا با مطالعه این کتاب‌ها بیشتر می‌توانیم با ابعاد شخصیتی حضرت آشنا شویم و در زندگی امروز از آن بهره ببریم.
زندگی دختر پیامبر (ص) به روایت یک ادیب
از مهم‌ترین کتاب‌هایی که درباره حضرت‌زهرا (س) نوشته شده است، اثر مشهور سیدجعفر شهیدی با عنوان «زندگانی فاطمه زهرا (س)» است. این کتاب را یک ادیب تألیف کرده است؛ ادیبی که در عین ورود به تاریخ اسلام همچنان علاقه و تبحر ادبی خودش را با قوت به‌همراه دارد.
در اواخر کتاب، پژوهشی به اشعار عربی اختصاص دارد که در مدح و ستایش اهل‌بیت (ع) و به‌طور خاص حضرت‌زهرا (س) سروده شده است. در بین شاعران عرب نمونه‌هایی از دعبل و حمیری و بین شاعران فارسی‌زبان ناصرخسرو، سنایی، خواجوی کرمانی و چند تن دیگر است. یکی از فواید خواندن این کتاب این است که خط سیری از حضرت‌خدیجه (س) تا حضرت‌زهرا (س) و حضرت‌زینب (س) را می‌توان در این اثر با جزئیاتی بسیار مطالعه کرد.
علاوه بر این، این کتاب شامل جزئیاتی درباره ازدواج، جهیزیه و دوره‌های مختلف و حساس زمان پدر بزرگوارشان مثل نبرد احد و سایر مقاطع مهم و تأثیرگذار با شرحی مفصل است. این شرح شامل وقایع بعد از رحلت پیامبر (ص) و نقش‌آفرینی ایشان هم می‌شود. یکی از بخش‌های قابل توجه کتاب مرحوم شهیدی، خطبه مشهور «فدکیه» است. شهیدی در کتابش علاوه‌بر سندشناسی خطبه بحث تاریخی خواندنی ارائه می‌دهد و اینکه در چه منابعی ذکر شده است.
او همچنین متن کامل این خطبه را هنرمندانه ترجمه می‌کند و در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. از آنجایی‌که کلام حضرت‌زهرا (س) در چنین مواضعی مسجع است و با فصاحت و بلاغت بیان شده است، شهیدی به‌سبک ترجمه «نهج‌البلاغه» سعی کرده است به متن اصلی وفادار بماند. این کتاب از ولادت تا پایان زندگی حضرت قدم‌به‌قدم دست ما را می‌گیرد و جلو می‌برد و اطلاعات زیادی را در اختیارمان قرار می‌دهد.
دفتر خاطرات فضه؛ روضه بازِ مکتوب
این کتاب از آثار متفاوت منتشرشده درباره حضرت‌زهرا (س) است. حتی برخی مخاطبان، این کتاب کم‌حجم را روضه‌ای مکتوب می‌دانند که شاید به گوش آشنا باشد، اما از نگاه این بانوی اهل فضل، حال‌وهوای خوبی برای مخاطبش می‌سازد.
فضه دختر پادشاه هند است که در جنگ اسیر می‌شود و به آفریقا فرستاده می‌شود. پس از آن به خانه حضرت‌زهرا (س) راه می‌یابد و کنیز ایشان می‌شود. او سپس شیفته ایشان می‌شود.
فضه در قسمتی از کتاب می‌گوید: «چگونه از پروردگارم تشکر کنم که آنچه همه شما آرزویش را دارید -یعنی خدمتگزاری حضرت‌زهرا (س) - نصیب من شد.» فضه پس از شهادت حضرت‌زهرا (س) در خانه امام‌علی (ع) ماند و سپس در واقعه کربلا همراه با حضرت‌زینب (س) حضور داشت. در بخشی از کتاب محمدرضا انصاری می‌خوانیم: «ای دختر کسی که ملائکه آسمان بر او صلوات می‌فرستند. اما پاسخی از جانب حضرت‌زهرا (ع) نیامد و همچنان بیهوش بود و به خود می‌پیچید.
در آن هنگام امیرالمؤمنین (ع) که طاقت از کف داده بود، فرمود: فاطمه (س)، با من حرفی بزن. من پسر عمویت علی‌بن‌ابیطالب هستم. چه لحظه‌ای بود! مولایم از شنیدن صدای همسرش ناامید شده بود که زهرا (س) چشمانش را گشود و تا نگاهش به حضرت افتاد، هر دو گریستند. امیرالمؤمنین (ع) با چشمانی اشکبار از حال حضرت پرسید و فاطمه (س) پاسخ داد: پسرعمو، من مرگ را احساس می‌کنم که هیچ گریزی از آن نیست. از تو می‌خواهم اگر بعد از من ازدواج کردی، یک روز را به همسرت و روز دیگر را به فرزندانم اختصاص دهی. یا اباالحسن، هرگز بر سر آنان فریاد مزن که آن‌ها یتیم و غریب و دل‌شکسته هستند.» این اثر را انتشارات «دلیل ما» منتشر کرده است.
حضرت فاطمه (س) به روایت شریعتی
«فاطمه فاطمه است» مشهورترین کتاب مرحوم دکتر علی شریعتی است. او علاوه بر شهرت زیادش برای سهم‌داشتن در انقلاب اسلامی ایران، به دلیل کارنامه فعالیت‌هایش برای احیای مذهب و سنت در جامعه و بیدارگری درباره سلطنت وقت نیز شهرت داشته است.
این کتاب حاصل سخنرانی دکتر علی شریعتی درباره شخصیت و شرح‌حال حضرت‌فاطمه (س) به‌ویژه اثر عمیق و انقلابی حضرت است. در مقدمه این کتاب می‌خوانیم: «نمی‌دانم از او چه بگویم و چگونه بگویم؟! خواستم از بوسوئه تقلید کنم، خطیب نامور فرانسه که روزی در مجلسی با حضور لویی، از مریم سخن می‌گفت.
گفت: مجموعه گفته‌ها و اندیشه‌ها و کوشش‌ها و هنرمندی‌های همه در طول این قرن‌های بسیار، به‌اندازه این کلمه نتوانسته‌اند عظمت‌های مریم را بازگویند که مریم، مادر عیسی است؛ و من خواستم با چنین شیوه‌ای از فاطمه بگویم. باز درماندم.» او در ادامه این مقدمه مخاطبش را زنانی دانسته است که نه در قالب‌های سنتی قدیم مانده‌اند و نه قالب‌های وارداتی جدید را پذیرفته‌اند و می‌خواهند خود را بسازند و نیازمند الگو هستند. به‌گفته شریعتی، شخصیت حضرت‌فاطمه (س)، پاسخی به پرسش‌های این دسته از زنان است.
او در ابتدا، از ناشناخته‌ماندن چهره واقعی حضرت‌فاطمه (س) و توجه بیش از اندازه به تعظیم و تجلیل و بیان کرامات ایشان انتقاد و تأکید می‌کند که درباره آنچه باید از فاطمه (س) آموخت، هیچ سخنی گفته نشده است. شریعتی در ادامه کتاب، با بیان نکاتی درباره دین‌داری عوام، دین سطحی و دین ناشی از احساسات، بر مسئولیت عالمان در معرفی صحیح دین تأکید می‌کند.
شریعتی از اواسط کتاب، نکاتی درباره نظام قبیله‌ای عربی و نقش زن در آن بیان می‌کند که در آن وجدان جامعه قبایلی عرب، همه ارزش‌های انسانی را مختص پسر می‌داند و دختر را بدون هرگونه فضیلت و اصالت بشری می‌شمرد. سپس به جایگاه حضرت‌زهرا (س) می‌پردازد که در چنین جامعه‌ای که ننگ دختربودن را تنها زنده‌به‌گورکردنش پاک می‌کرد، وارث همه مفاخر خاندانش می‌شود.
شریعتی سپس درباره رابطه ویژه پیامبر (ص) با دخترش و جایگاه حساس و خطیر ایشان پس از درگذشت پیامبر (ص) سخن می‌گوید. از تاریخ این سخنرانی یعنی سال ۱۳۴۹ تاکنون، یعنی نزدیک به چهل سال، همچنان نسخه صوتی و متن آن که بار‌ها به‌صورت کتاب منتشر شده است، دست‌به‌دست می‌شود. این توفیق که درباره کمتر کتابی در ایران اتفاق افتاده است، البته شامل بسیاری از آثار دیگر شریعتی نیز می‌شود. این کتاب را انتشارات «سپیده‌باوران» منتشر کرده است.
شهر گمشده و تاریخ گمشده
روایت «شهر گمشده» نوشته محمدحسن زورق با تقویت سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و دسته‌جمعی جهان در عصر بعثت آغاز می‌شود. در فصل اول همین‌طور موقعیت ژئوپلتیک خاورمیانه شرح داده می‌شود. در فصل دوم زندگی پیامبر اسلام (ص) و حضرت‌فاطمه (س) از ولادت تا هجرت توضیح داده شده است و در فصل سوم که مدینةالنبی و مدینةالعرب نام دارد، به کوشش‌های پیامبر (ص) برای ایجاد مدینةالنبی پرداخته شده است و در فصل چهارم به اثر تاریخ‌ساز حضرت‌فاطمه (س) در جداکردن سرنوشت مدینةالنبی از ماجرای مدینةالعرب پرداخته شده است. از نکات دیگر این کتاب، مقدمه خواندنی و جذاب مرحوم علامه محمدرضا حکیمی است.
در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «مدینه یتیم شده است. اکنون کسانی که باید به خانه علی (ع) روی آورند و همانندترین فرد را به پیامبر (ص) که خداوند در آیه مباهله او را نفسِ پیامبر (انفسنا و انفسکم) خوانده است، به جانشینی او برگزینند، بلکه به مقامی که خدای متعال برای علی (ع) برگزیده بود و پیامبر اکرم (ص) در طول دو دهه همواره بر آن تأکید کرده بود، گردن نهند، چنین کردند... اکنون دیگر سخنی از مدینةالنبی نیست و کسی نمی‌تواند از امامت قرآنی دم زند. علی (ع) حذف شده و تمام حرمت او پایمال شده است.
علی (ع) که در روزگار پیامبر (ص) محترم‌ترین مسلمانان و برادر پیامبر خدا (ص)، بلکه نَفْس پیامبر (به‌نص آیه مذکور) محسوب می‌شد و بزرگ‌ترین مجاهد راه خدا و مؤمن‌ترین و نیرومندترین پشتیبان دین خدا بود و از سوی دیگر، عالم به همه قرآن و عامل به همه آن بود و در کار دین ذره‌ای سستی نمی‌کرد و در اداره جامعه و تربیت امت به‌جز عدالت چیزی نمی‌شناخت، پس از درگذشت پیامبر (ص) هیچ احترامی ندارد.» «شهر گمشده» را دفتر نشر «فرهنگ اسلامی» منتشر کرده است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
